Zanik pamięci czy fałszywe wspomnienia?

Zaniki pamięci być może, a przynajmniej w niektórych przypadkach, wynikają nie z powodu problemów z rejestrowaniem informacji, ale raczej z nagromadzenia i wymieszania dawnych wspomnień. Odkrycie tego mechanizmu jest nowym krokiem naprzód w walce z demencjami, uważają naukowcy. Problemy z pamięcią są typowo definiowane jako utrata wspomnień związanymi z wydarzeniami z przeszłości, albo jako zapominanie obiektów już wcześniej spotkanych.

Badacze z uniwersytetu w Cambridge mają jednakże zupełnie inną teorię na ten temat i, na szczęście dla nas, nie zapomnieli opublikować jej prestiżowym przeglądzie naukowym Science.

Badacze z Cambridge oparli się na obserwacji niektórych osób (dotkniętych chorobą Alzheimera albo z uszkodzeniami mózgu w następstwie wypadków), które zapominały na przykład zakręcić kurki w kuchence gazowej, albo zażyć swoje lekarstwo. To, co wydaje się zwykłym zapomnieniem, być może również wynika z faktu, że te osoby myślały, iż wcześniej już wykonały te wszystkie wspomniane czynności.

Mówiąc bardzo generalnie, hipoteza naukowców z Cambridge zakładała, że te osoby nie zapominały, ale mieszały swoje wspomnienia.

Szczur z amnezją, model do badań nad pamięcią

Niektóre strefy mózgu odpowiedzialne za pamięć są już znane, ale z kolei o ich funkcjonowaniu jeszcze nie możemy powiedzieć, że zostało już całkowicie wyjaśnione. W tych warunkach, trudno jest udowodnić fizjologicznie, drogą prostej obserwacji aktywności mózgowej, hipotezę wysuniętą przez naukowców z Cambridge. Zainteresowali się więc oni obserwacją zachowania szczura, czyli zwierzęcia, które często służy za model laboratoryjny w badaniach nad zaburzeniami pamięci.

Te zwierzęta modelowe mają uszkodzony mózg na poziomie kory przynosowej, która jest środkowym regionem płata skroniowego, którego uszkodzenia u człowieka powodują także zaniki pamięci. Szczury te, którym przedstawiono nowe przedmioty już wcześniej widziane, zachowują się w ten sam sposób, co w obliczu zupełnie nowego obiektu. Nie rozróżniają więc tego, co jest stare i tego, co jest nowe, podczas gdy szczury „nietknięte” spędzają więcej czasu na obserwacji nowego przedmiotu, który wydaje im się bardziej interesujący.

Szczury z amnezją zapomniały poznany już wcześniej obiekt, który uznają za całkiem nowy, czy też może wręcz przeciwnie – szczury myślą, że nowy obiekt jest mniej interesujący, ponieważ jest im już znany?

Aby to rozróżnić, badacze dorzucili jeszcze jeden parametr do tego doświadczenia: między pierwszą prezentacją obiektu oraz drugą prezentacją tego samego obiektu godzinę później, szczury zostały umieszczone w czarnym pudełku (zamiast zwykłej klatki). Miało to na celu nie dostarczanie zwierzętom dodatkowych bodźców wzrokowych.

W tych warunkach, ciekawość zwierzęcia w obliczu nowego zaprezentowanego przedmiotu jest podobna do ciekawości przejawianej przez gryzonie zdrowe.

Zakłócenie hierarchii rzeczy

Szczury cierpiące na amnezję są więc zdolne docenić nowy przedmiot, kiedy widzą tylko jeden! Udowadnia to, iż brak zainteresowania u szczurów nowymi przedmiotami w pierwszym doświadczeniu wynika z pewnością z faktu, iż gryzonie te myślą, że je już wcześniej kiedyś spotkały.

Według autorów badania, gryzonie więc nie straciły pamięci, ale została ona zakłócona w ciągu godziny, kiedy to szczury zostały umieszczone w klatce. Hierarchiczna organizacja reprezentacji wizualnej w mózgu być może jest w stanie wyjaśnić ten fenomen. Formy bardziej złożone obserwowane wizualnie są przedstawiane w regionach przednich mózgu (w tym, w korze przynosowej), podczas gdy formy proste są przedstawiane w regionach tylnych mózgu.

Niemożliwość rozważania złożonych przedmiotów (z powodu uszkodzeń w korze przynosowej), prowadzi szczura do opierania się jedynie na prostych, znanych kształtach (koła, kwadraty, prostokąty...), które dają mu wrażenie, iż wcześniej obserwował i poznał dany obiekt w całej jego globalności.

Jeśli nawet ten model szczura laboratoryjnego nie przedstawia oczywiście wszystkich rodzajów utraci pamięci, z jakimi możemy się spotkać, to autorzy artykułu sądzą, że odkryli bardzo interesujący nowy trop w walce z amnezją. Rezultaty te dają możliwość przypuszczać, iż fałszywe wspomnienia, pokazane tutaj, mogą być bardziej generalnym zjawiskiem. Jeśli okaże się to prawdą, będziemy być może mogli zrewidować naszą aktualną koncepcję zaników pamięci oraz amnezji, wyjaśniają naukowcy z Cambridge.