Zapłodnienie in vitro od trzech osób. Embriony od 2 kobiet i jednego mężczyzny stworzone w laboratorium

Naukowcy w Oregonie stworzyli embriony z genami od jednego mężczyzny i dwóch kobiet, używając kontrowersyjnej techniki, która może być kiedyś pomóc w zapobieganiu dziedziczeniu rzadkich nieuleczalnych chorób. Badacze z Uniwersytetu w Oregonie powiedzieli, że nie posługują się powstałymi w ten sposób embrionami do produkcji istot ludzkich. Co więcej, nie wiadomo jeszcze, kiedy i czy w ogóle technika ta znajdzie zastosowanie.

Debata nad ryzykiem i wartościami etycznymi odbyła się już jednak w Wielkiej Brytanii, gdzie naukowcy przeprowadzili podobne doświadczenia kilka lat temu.

Brytyjskie eksperymenty z 2008 r poprowadziły do rozważań o prawdopodobieństwie stworzenia potomstwa z materiału genetycznego trójki rodziców.

Jest to oczywiście przesada. DNA drugiej kobiety dostarcza mniej niż 1% genów embrionu i nie są to geny, które sprawiają, że potomstwo wygląda jak matka czy ojciec. Procedura jest po prostu czymś w stylu zamiany niektórych wadliwych genów, które szkodzą tym właściwym.

Rząd brytyjski poprosił o komentarz publiczny w sprawie tej technologii, zanim decyzja odnośnie jej wprowadzenia zostanie podjęta. Problem może stanowić fakt, iż takowa przeróbka DNA może być niebezpiecznym krokiem w stronę "produkcji potomstwa na zamówienie" - ktoś może sobie zażyczyć drobną, niebieskooką dziewczynę, a ktoś inny wysokiego ciemnowłosego chłopca.

Narasta także pytanie odnośnie bezpieczeństwa owej techniki nie tylko dla osobnika, który powstanie w ten sposób, ale także dla jego bezpośrednich potomków.

W czerwcu wpływowa brytyjska grupa bioetyków stwierdziła, że technologia mogłaby być zgodna z prawami etyki, gdyby była bezpieczna i efektywna. Panel ekspertów w Wielkiej Brytanii w 2011 powierdzał, że nie ma żadnych dowodów na to, by technologia ta nie była bezpieczna, ale wezwał do dalszych badań.

Laurie Zoloth, bioetyk z Northwestern University w Evanston w USA, powiedziała w wywiadzie, że problemy związane z bezpieczeństwem mogą nie ujawnić się przez kilka generacji. Dodała, że ma nadzieję, że Stany Zjednoczone podążą za Wielką Brytanią, kontynuując dyskusję dot. tej technologii. Dostrzega też, że istnieje rodzaj chorób, które użycie tej technologii ma likwidować, jednak nie jest do końca pewna, czy to dobry pomysł.

Ponadto, kilka lat temu naukowcy odnotowali, że tego typu eksperymenty produkowały zdrowe małpy, a test na zarodkach człowieka przyniósł zachęcające resultaty. Naukowcy z Oregonu wyprodukowali około tuzina wczesnych ludzkich embrionów i uważają, że technika ta jest wysoce efektywna w zastępowaniu wadliwego DNA.

Geny, które chcieli zastąpić, nie należą do tych, które większość ludzi ma na myśli - znajdowane w jądrach komórek, wpływające na kolor oczu i wzrost. Te geny tkwią raczej poza jądrami komórkowymi, w mitochondrium. Przekazywane są tylko przez kobiety, nie mężczyn.

Około 1 na każdych 5000 dzieci dziedziczy chorobę spowodowaną wadliwymi genami mitochondrialnymi. Wady te mogą spowodować wiele rzadkich schorzeń (wylewy, epilepsję, obłęd, głuchotę, niewydolność nerek i choroby serca). Jeśli ta technika zostanie kiedykolwiek zatwierdzona, może umożliwić spłodzenie dziecka, które odziedziczy DNA jądra komórkowego kobiety, ale nie wadliwe DNA mitochondrium.

Działa to następująco: lekarz potrzebuje zapłodnionego jaja od pacjentów i od zdrowego dawcy. Nastąpiłoby usunięcie wadliwego DNA jądra z zapłodnionego jaja pacjentów i zastąpienie go DNA z jaja dawcy. W efekcie, powstałe w ten sposób jajo miałoby DNA komórki przyszłej matki, ale też DNA mitochondrium zdrowego dawcy.

Naukowcy zgłosili także, że 4 małpy urodzone w 2009 roku z zapłodnionych jaj, w których DNA zostało przeszczepione, są zdrowe, a to daje pewnego rodzaju zapewnienie dotyczące bezpieczeństwa.

Mitalipov powiedział w wywiadzie, że badacze mają nadzieję na uzyskanie federalnej zgody na przetestowanie tej metody u kobiet, ale obecne ograniczenia finansowe stanęły im na drodze.

Dr Douglas Turnbull z Newcastle University w Wielkiej Brytanii, którego grupa transplantowała DNA do jaj przy użyciu innej techniki, określił badanie Amerykanów jako "bardzo ważne i zachęcające" i pokazujące, że ten typ przeszczepów może naprawdę zadziałać.