Zatkanie ucha woskowiną
Gruczoły woszczynowe są elementem części chrzęstnej zewnętrznego przewodu słuchowego. To one odpowiadają za wytwarzanie woskowiny (woszczyny, łac. cerumen), która stanowi naturalną, mechaniczną ochronę błony bębenkowej. Woskowina wychwytuje drobne zanieczyszczenia oraz zapobiega wnikaniu wody.
Ponadto zmniejsza ryzyko infekcji bakteryjnych. Tworzy bowiem lekko kwaśne środowisko będące barierą dla drobnoustrojów. Zapewnia także nawilżenie dla przewodu słuchowego. Jest tłusta i ma żółto-brunatne zabarwienie.
Powstająca w przewodzie słuchowym woskowina jest naturalnie usuwana z kanału usznego. Jest to możliwe dzięki przesuwaniu się na zewnątrz skóry pokrywającej błonę bębenkową. Udział w tym procesie mają także ruchy żuchwy.
Niestety w niektórych sytuacjach może dojść do zaburzenia samodzielnego oczyszczania ucha z woszczyny. Skutkiem tego jest gromadzenie wydzieliny gruczołów woszczynowych w przewodzie słuchowym. Ostatecznie dochodzi do zablokowania ucha woskowiną i chwilowego osłabienia słuchu. Poza nieznacznym upośledzeniem doznań słuchowych może pojawić się uczucie pełności w uchu i związany z nim dyskomfort.
Zatkanie przewodu słuchowego przez woskowinę jest najczęstszą dolegliwością ucha zewnętrznego. Predysponowane do wystąpienia tego problemu są między innymi osoby starsze, u których aktywność gruczołów wytwarzających woszczynę jest zmniejszona. Konsekwencją jest wysychanie wosku, co blokuje przewód słuchowy. Bardziej narażone na zatkanie ucha woskiem są również osoby z wrodzonymi wadami anatomicznymi ucha, takimi jak zwężony przewód słuchowy, i opóźnieniem umysłowym.
Ponadto problem ten występuje częściej u osób usuwających woskowinę patyczkiem kosmetycznym. Choć praktyka taka jest częsta i ma na celu dbanie o higienę, to może okazać się szkodliwa. Wiele osób czyni to bowiem nieumiejętnie i zbyt głęboko penetruje kanał słuchowy. Skutkiem jest wówczas nie wyczyszczenie ucha, a zatykanie wosku w głębi przewodu słuchowego, zasychanie woszczyny i formowanie tzw. czopów. Zbyt częste korzystanie z patyczków może zmienić także naturalny poziom produkcji wosku i prowadzić do jego nadmiernego tworzenia.
Konsekwencją tego może być zatem zaczopowanie przewodu słuchowego. Ze stosowaniem wspomnianych patyczków wiąże się także ryzyko przebicia błony bębenkowej. Jak się zatem okazuje usuwanie woskowiny wcale nie jest konieczne. Jednak w przypadku gdy dojdzie do zatkania ucha woszczyną jej eliminacja jest już niezbędna.
Sama woda może okazać się niewystarczająca do usunięcia nadmiaru woskowiny. Mogą nam w tym pomóc liczne, dostępne w aptece preparaty, w postaci kropli, aerozolu lub spreju. Stosować można je nie tylko w celu pozbycia się zalegającego czopu, ale także profilaktycznie w ramach higieny uszu. Korzystać mogą z nich wszyscy, także osoby starsze i dzieci.
Zobacz również:
Sięgnąć powinny po nie szczególnie osoby uprawiające sporty wodne i korzystające z zatyczek usznych, patyczków higienicznych lub aparatów słuchowych. Wyjątkiem są przypadki bolesności ucha, podrażnienia i przewlekłego stanu zapalnego, wysięku z ucha lub perforacji błony bębenkowej. Osoby z takimi dolegliwościami nie powinny samodzielnie stosować wspomnianych preparatów. Konieczna jest natomiast wizyta u otolaryngologa.
Apteczne preparaty do higieny uszu w swoim składzie mogą zawierać następujące substancje:
- gliceryna – działa rozmiękczająco i rozluźnia woskowinę,
- środki powierzchniowo-czynne – właściwości oczyszczające, spieniające i nawilżające,
- woda morska – izotoniczny, przefiltrowany roztwór,
- węglan sodu
- oleje roślinne
- wyciągi roślinne i in.
Preparat należy starać się wprowadzić jak najbliżej przewodu słuchowego, jednocześnie go nie dotykając. Głowę powinno się pozostawić pochyloną przez kilka minut lub zabezpieczyć kanał słuchowy wacikiem. Po zastosowaniu kropli można ucho przemyć wodą lub roztworem soli fizjologicznej (w temperaturze ciała). Taki zabieg powinno się przeprowadzać rano i wieczorem przez kilka dni.
W aptekach nabyć można takie preparaty ułatwiające usuwanie woskowiny, jak:
Cerumex (skład: woda destylowana, gliceryna, kwaśny węglan sodu) pomaga usunąć twarde korki woszczynowe i prawidłowo dbać o higienę ucha niemowląt, dzieci i dorosłych. Preparat penetruje do woszczyny, rozmiękcza ją i rozluźnia. Zalecany jest również w profilaktyce ponownego nagromadzenia się woskowiny.
A-cerumen (skład: koko-betaina, PEG 120, dioleinian metyloglukozy, zhydrolizowany kolagen z herbaty, trietanoloamina) jest wodno-tłuszczową emulsją. Trzy pierwsze składniki wykazują właściwości powierzchniowo czynne, w związku z czym pełnią rolę czyszczącą. Trietanoloamina natomiast zapewnia właściwą penetrację substancji czynnych i przeciwdziała pęcznieniu hydrolozatu.
Solwax Active (skład: nadtlenek karbamidu, glicerol, substancje powierzchniowo czynne) pomaga w usuwaniu złogów woskowiny usznej. Nadtlenek karbamidu jest nośnikiem tlenu, który uwalniając się przyczynia się do oderwania woszczyny od nabłonka kanału słuchowego i usuwania jej złogów. Natomiast niejonowe związki powierzchniowo czynne rozmiękczają woskowinę, co dodatkowo ułatwia jej usunięcie.
Ear Hygiene (skład: gliceryna, woda, wyciąg z nagietka i szarotki alpejskiej) ułatwia oczyszczanie przewodów słuchowych. Stosowany w celu rozpuszczenia i usunięcia nadmiaru woskowiny usznej.
Vaxol (skład: naturalna oliwa z oliwek) wspiera proces usuwania woskowiny, łagodzi podrażnienia i pielęgnuje. Tworzy też powłokę chroniącą ucho przed dostaniem się wody do jego wnętrza.
Otozil (skład: rafinowany olej rzepakowy, wyciąg z rozmarynu) wspomaga proces samooczyszczania przewodów słuchowych, a także zwiększa ich ochronę przed infekcjami i podrażnieniami. Zabezpiecza też przed wysychaniem – natłuszcza i zatrzymuje wodę w naskórku.
Olivaxol (skład: olivaxol, olej miętowy, oliwa z oliwek) nawilża kanał słuchowy i zapobiega gromadzeniu się woskowiny w uszach. Preparat zalecany jest do profilaktycznego stosowania.
W usuwaniu złogów woszczyny pomocne mogą być również świece w formie bawełnianych rurek, które są nasączone mieszaniną parafiny i wosku. Świece te podpala się, co powoduje ich rozgrzanie i rozmiękczenie zalegającej w uchu woskowiny. Wytwarza się także podciśnienie, które pomaga ją wyssać.
W przypadku gdy stosowanie preparatów OTC okaże się nieskuteczne konieczna jest jednak wizyta u lekarza. Otolaryngologa należy odwiedzić także w sytuacji, gdy obserwuje się występowanie takich objawów jak: zawroty głowy, szum w uszach lub ból pochodzący z ucha środkowego. W przypadku małych dzieci należy także zwrócić uwagę, czy zatkanie ucha nie wynika z obecności ciała obcego w zewnętrznym przewodzie słuchowym. Również w przypadku urazu konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Źródła:
Rutter P.: Opieka farmaceutyczna. Elsevier Urban & Partner, 2006,
Haładus J.: Farmaceuta o problemy otolaryngologiczne.
Autor: Marta Grochowska
Komentarze do: Zatkanie ucha woskowiną