Żelazo zawarte w czerwonym mięsie może sprzyjać chorobie Alzheimera?

Co właściwie wiemy o chorobie Alzheimera? Po pierwsze, jest to schorzenie nieuleczalne, obecnie nie ma leku na tę chorobę i nie da się w żaden sposób powstrzymać jej postępów. Głównym czynnikiem ryzyka jest starzenie, przeciwko któremu dysponujemy tylko mocno ograniczonymi środkami zaradczymi. Tę główną światową neurodegenerację charakteryzuje również akumulacja dwóch białek, tworzących złogi między neuronami - beta-amyloidu i białka Tau. Czy są one jednak przyczyną czy konsekwencją choroby? Tego do końca nie wiadomo.

Jeśli geny zwiększają ryzyko choroby lub też przeciwnie, chronią przed zaburzeniami neurologicznymi, to rola czynników środowiskowych pozostaje wciąż niejasna.

Jednak naukowcy z z University of California w Los Angeles (UCLA) podejrzewają, że sposób odżywiania może szczególnie sprzyjać tej chorobie. Żelazo, zawarte w dużej ilości w niektórych produktach (np. czerwone mięso), może mieć wpływ na rozwój Alzheimera. Tak przynajmniej sugerują badania, których wyniki opublikowano w Journal of Alzheimer’s Disease.
   
Badaniom poddano 99 seniorów, 31 z nich cierpiało na demencję, a pozostałe 68 osób stanowiło grupę kontrolną. Wszyscy uczestnicy eksperymentu poddani zostali rezonansowi magnetycznemu (MRI), polegającemu na kombinacji słabych i silnych pól magnetycznych, w celu wykrycia obecności ferrytyny w dwóch obszarach mózgu.

Pierwszy z nich, hipokamp, pełni kluczową rolę w procesie zapamiętywania i ulega szybkiej degeneracji w chorobie Alzheimera. Drugi z tych obszarów mózgu to wzgórze, które atakowane jest przez chorobę w jej końcowym stadium.
   
Analizy wykazały, że żelazo gromadzi się jedynie w hipokampie chorych osób, a co więcej, jego obecność wiąże się z uszkodzeniem tkanek w tym regionie mózgu. Nie zaobserwowano tego zjawiska ani u całkowicie zdrowych seniorów, ani też w obszarze wzgórza.

Naukowcy podkreślają więc rolę, jaką może pełnić żelazo w przypadku wystąpienia demencji.
   
Istotnie, chociaż żelazo jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania komórek, to może być również szkodliwe, gdy występuje w nadmiarze. Sprzyja ono powstawaniu wolnych rodników, które przez swoją wysoką reaktywność mogą uszkadzać tkanki. Mózg może być bardzo wrażliwy na to zjawisko, a gromadzenie się metalu w substancji szarej może powodować choroby neurodegeneracyjne, w tym właśnie Alzheimera.
   
Jeden z autorów badania, George Bartzokis, przedstawił następującą hipotezę. Po pierwsze, neurodegeneracja charakteryzuje się postępującą utratą osłony mielinowej wokół neuronów. Ta tkanka tłuszczowa, która otacza aksony (włókna nerwowe), pełni rolę izolatora i umożliwia lepszy przepływ impulsów nerwowych. Kiedy osłonka ta jest uszkodzona i zaburzony zostaje przekaz informacji, to wówczas mogą tworzyć się płytki starcze, bogate w beta-amyloid. One również przyczyniają się do zniszczenia mieliny, co jeszcze bardziej zaburza komunikację nerwową. W końcu neurony obumierają.
   
Wszystko zatem zaczyna się od mieliny. Jest ona syntetyzowana przez komórki mózgowe zwane oligodendrocytami. Jednak właśnie te komórki zawierają najwięcej żelaza i mogą obumierać jako pierwsze z powodu jego nadmiaru.
   
Takie nagromadzenie żelaza może być spowodowane czynnikami środowiskowymi, między innymi przez spożycie czerwonego mięsa, zawierającego duże ilości tego metalu, ale również przez przyjmowanie suplementów diety bogatych w żelazo oraz przez histerektomię (usunięcie macicy) wykonaną przed menopauzą.
   
Nie są to jedyne prace badające rolę żelaza w rozwoju choroby Alzheimera. Wcześniejsze badania wykazały, że zmniejszenie nadmiernych ilości żelaza u myszy dotkniętych neurodegeneracją, porównywalną z chorobą Alzheimera, zredukowało objawy chorobowe.

Inne, opublikowane w tym roku badanie udowodniło, że priony powodujące chorobę Creutzfeldta-Jakoba wpływały na białka regulujące poziom żelaza, a zakłócenia na tym poziomie prowadziły do śmierci neuronów. Może więc okazać się, że nasz mózg jest wrażliwy na metale, które przyjmujemy w ciągu naszego życia.