Zespoły tunelowe kończyny górnej – co o nich wiemy?
Zespoły tunelowe, inaczej nazywane neuropatiami z uwięźnięcia to uszkodzenie nerwu obwodowego w wyniku przewlekłego ucisku na ten nerw w wąskim i nierozciągliwym kanale anatomicznym. Jest to stosunkowo częste schorzenie. Ocenia się, że problem dotyczy około 2% populacji stanowiąc jednocześnie od 10 – 25% pacjentów spotykanych na oddziałach neurochirurgicznych.
Do zespołów tunelowych kończyny górnej zalicza się:
- Zespół cieśni nadgarstka
- Zespół mięśnia nawrotnego obłego
- Zespół Kiloha-Nevina
- Zespół cieśni nerwu łokciowego w okolicy łokcia
- Zespół kanału Guyona
- Zespół cieśni nerwu promieniowego
-Zespół Wartenberga
Zespół cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarska to wynik przewlekłego ucisku na nerw pośrodkowy w miejscu przejścia przez zmieniony patologicznie kanał nadgarstka. Schorzenie występuje w każdym wieku, jednak zazwyczaj są to kobiety około 40-60 roku życia. W większości przypadków dotyczy ręki dominujące, a w 10% jest obustronny. Przyczyną zespołu cieśni nadgarstka może być źle nastawione złamanie, torbiel pochewek ścięgnistych, pogrubienie lub zwłóknienie pochewek maziowych, gruźlica, dna moczanowa, eozynofilowe zapalenie powięzi, szpiczak. Ponadto stwierdzany jest u chorych na akromegalię, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, u osób dializowanych, a także w czasie ciąży czy menopauzy.
Pierwsze objawy zaczynają się najczęściej od bólu i parestezji na dłoniowej stronie kciuka, wskaziciela, palca środkowego oraz połowy palca obrączkowego. Czasem zdarza się, że ból promieniuje do przedramienia, ramienia a nawet barku. Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się w nocy i wybudzają chorego. Takie osoby wstają z łóżka, pocierają dłoń, poruszają palcami by złagodzić ból. W większości przypadków choroba postępuje. Pojawiają się stałe parestezje, zaburzenia czucia, czasem współwystępujące z zaburzeniami naczynioruchowymi. Chorzy mają trudności z wykonywaniem precyzyjnych czynności.
Zespół mięśnia nawrotnego obłego
Schorzenie to jest wynikiem ucisku nerwu pośrodkowego w 1/3 części górnej przedramienia. Do jego rozwoju dochodzi zazwyczaj w wyniku wykonywania pracy polegającej na nawracaniu przedramienia i dłoni ze zgiętymi palcami, przy dużym oporze.
Pierwszym objawem jest ból zlokalizowany na przedniej części przedramienia, bliższej łokcia. Ponadto występują drętwienia i parestezje palców, szczególnie kciuka i wskaziciela. Zazwyczaj nasilają się przy dłuższej pracy ręką. Czasem dochodzi do jej osłabienia. Zespół ten bardzo przypomina poprzednio opisywany, jednak w odróżnieniu od niego dolegliwości nie występują w nocy.
Zobacz również:
Zespół Kiloha-Nevina
Nazywany inaczej zespołem nerwu międzykostnego przedniego, jest spowodowany uszkodzeniem nerwu w wyniku złamania przedramienia (uraz bezpośredni) lub nadkłykciowego kości ramiennej (w wyniku pociągania).
Choroba objawia się jako upośledzenie zginania kciuka w stawie międzypaliczkowym, palca wskazującego w stawie międzypaliczkowym dalszym oraz trudności w zginaniu palca środkowego. Pacjenci uskarżają się na tępy ból nadgarstka po stronie dłoniowej. W trakcie wykonywania próby uszczypnięcia dochodzi do charakterystycznego ustawienia palców: palec wskazujący zgina się w stawie międzypaliczowym bliższym, a prostuje w międzypaliczkowym dalszym. Kciuk natomiast zgina się w stawie śródręczno-paliczkowym, a prostuje w międzypaliczkowym. Ponadto dochodzi do niedowładu mięśnia nawrotnego czworobocznego oraz pierwszego i drugiego mięśnia glistowatego.
Zespół cieśni nerwu łokciowego w okolicy łokcia
Zespół cieśni nerwu łokciowego jest drugim co do częstości zespołem tunelowym kończyny górnej. Do jego powstania dochodzi w wyniku ucisku wywieranego przez okoliczne struktury (wyrośla kostne, przerośnięta głowa przyśrodkowa i ścięgno mięśnia trójgłowego, torbiele galaretowate i przerośnięta błona maziowa, źle nastawione złamania itp.), nawrotowego przemieszczania się nerwu (z bruzdy nerwu łokciowego na szczyt, czasem poza nadkłykieć przyśrodkowy), ucisku z zewnątrz (osoby nieprzytomne, w znieczuleniu, opierające łokieć o biurko itp.) lub zespołu kanału nerwu łokciowego (tunel między ramieniem, a przedramieniem).
Głównym objawem w przebiegu zespołu cieśni nerwu łokciowego jest drętwienie oraz parestezje po stronie dłoniowej palca małego, przyśrodkowej połowy palca obrączkowego oraz po grzbietowej stronie dłoni 2,5 palca odliczając od palca małego. Rzadszym objawem jest ból. Jeżeli już występuje to dotyczy on okolicy łokcia z promieniowaniem wzdłuż przyśrodkowej części przedramienia. Dolegliwości nie występują w nocy. Osoby cierpiące na chorobę uskarżają się na niezgrabność dłoni, łatwą męczliwość, osłabienie. W bardziej zaawansowanych postaciach dochodzi do zaniku mięśni kłębika i mięśni międzykostnych. Dochodzi również do charakterystycznego szponiastego ustawienia dłoni, a w skrajnych przypadkach do tzw. przykurczu Dupuytrena oraz zmian troficznych (zniekształcenie paznokcia palca małego).
Zespół Guyona
Zespół Guynona to inaczej zespół cieśni nerwu łokciowego w okolicy nadgarstka. Nerw może być w nim uciskany przez tętnicę łokciową, dodatkowy mięsień dłoniowy krótki lub tkankę łączną. Aby rozpoznać chorobę należy stwierdzić cechy uszkodzenia nerwu łokciowego z zachowaniem czynności zginaczy (łokciowego nadgarstka, głębokiego palców) oraz niezaburzonego czucia na grzbiecie ręki. Badaniem potwierdzającym zmiany jest neurografia
Zespół cieśni nerwu promieniowego
Do uszkodzenia nerwu promieniowego dochodzi na wysokości ramienia, najczęściej w wyniku złamania trzonu kości ramiennej lub ucisku z zewnątrz. Do porażenia dochodzi również po spaniu z głową opartą na ramieniu. Z tego względu nazywany jest również porażenia sobotniej nocy. Objawy dotyczą głównie gałęzi końcowych nerwu promieniowego (międzykostnego tylnego oraz gałęzi powierzchownej).
Zespół Frőhse’a
Nazywany inaczej zespołem odwracacza lub uporczywym łokciem tenisisty. Jest to zespół nerwu międzykostnego tylnego. Cechuje się uporczywym bólem bocznej części łokcia oraz tylnej powierzchni przedramienia ujawniającym się w nocy. Ból nasila odwracanie przedramienia oraz prostowanie palca środkowego przeciw oporowi (dłoń zgięta grzbietowo w stawie promieniowo-nadgarstkowym).
Zespół Wartenberga
Zespół Wartenberga to neuropatia z uwięźnięcia gałęzi powierzchownej nerwu promieniowego. Charakteryzuje się bólem grzbietowo-promieniowej powierzchni ręki, nasila się podczas chwytania, szczypania lub pisania. Dolegliwości bólowe nasilają się szczególnie gdy chory próbuje uchwycić przeciwstawiony kciuk między zgięte palce a zgięty łokciowo nadgarstek.
Jak leczyć zespoły tunelowe kończyny górnej?
W większości przypadków podstawową metodą jest leczenie operacyjne, polegające na uwolnieniu uciśniętego nerwu i prowadzące z reguły do szybkiego ustąpienia dolegliwości. Niekiedy wystarczy zalecenie unikania czynności doprowadzających do ucisku nerwu z zewnątrz, np. szorowanie szmatą podłogi (zespół cieśni nadgarstka).
Źródła:
Wojciech Kozubski, Neurologia, Wydawnictwo Lekarskie, PZWL, Warszawa 2006.
Roman Mazur, Neurologia kliniczna, Via medica, Gdańsk 2007
Autor: Piotr Kuc
Komentarze do: Zespoły tunelowe kończyny górnej – co o nich wiemy? (1)
najgroźniejszy jest zespół cieśni nadgarstka
1To wyjątkowo paskudna choroba. Leczyłem się na to kilka lat i z doswiadczenia powiem, ze nie ma co zwlekać, tylko od razu zdecydować się na zabieg. W Suchym Lesie pod Poznaniem jest dobry lekarz specjalizujący się właśni... pokaż całość