Zioła na odporność – wskazówki i porady jak wzmonić odporność za pomocą ziół

Zioła stanowią remedium na wiele dolegliwości. Również obniżenie odporności organizmu może być z powodzeniem leczone za pomocą wywarów i herbat z liści, kłączy, korzeni oraz owoców przeróżnych roślin. Spośród ziół na odporność polecane są zwłaszcza: pokrzywa zwyczajna, czarny bez, czystek, rokitnik, jeżówka.

Obniżenie odporności to skutek przewlekłych chorób lub niezdrowego trybu życia. Ubogi jadłospis najwłaściwiej jest uzupełniać ziołami bogatymi w witaminy i sole mineralne (np. pokrzywą), natomiast choroby przewlekłe przyczyniające się do niewydolności układu immunologicznego leczyć ziołami odpowiednimi dla danego schorzenia (np. mniszek lekarski na zaburzenia pracy wątroby).

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa – właściwości wzmacniające odporność

Sok oraz herbata z nadziemnych części pokrzywy ułatwia wydalanie toksyn oraz szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu. Bogactwo znajdujących się w liściach soli mineralnych wyrównuje niedobory mikroelementów. Biopierwiastki te stanowią niezbędny składnik wielu enzymów ustroju, biorących udział w istotnych metabolicznie reakcjach chemicznych. Niemała ilość witamin zawartych w pokrzywie również pomaga w zrównoważeniu deficytów pokarmowych. Korzeń pokrzywy wykorzystywany jest przy chorobach układu moczowego, nie ma większego zastosowania w przypadku niedoboru odporności.

Jak stosować pokrzywę

Pokrzywę pije się w postaci naparu lub też soku wyciśniętego z jej świeżych łodyg oraz liści. Najsmaczniejszą herbatę otrzymamy ze świeżej pokrzywy, jednak w sezonie zimowym musimy zadowolić się suszem zakupionym w aptece lub sklepie zielarskim. Oczywiście można również samodzielnie suszyć pokrzywę. Należy wówczas pamiętać, by nie robić tego w miejscu silnie nasłonecznionym, bowiem promieniowanie ultrafioletowe niszczy cenne substancje zawarte w roślinie. Wiosną dobrym rozwiązaniem jest również dodawanie młodych pokrzyw do zup warzywnych oraz przyrządzanie sałatek z liści.

Działania uboczne stosowania pokrzywy

Jedynym poznanym i wymienianym w literaturze skutkiem ubocznym stosowania pokrzywy jest działanie moczopędne. Właściwość tę można jednak rozpatrywać dwojako, bowiem pobudzanie wydzielania moczu bywa korzystne dla organizmu. Uważać na stosowanie pokrzywy powinny osoby z nadkrwistością, ponieważ substancje zawarte w jej liściach wzmagają produkcję czerwonych krwinek oraz działają prozakrzepowo. Jako że pokrzywa ma zdolność obniżania poziomu cukru we krwi, należy stosować ją ostrożnie przy lekach hipoglikemizujących.

Czystek

Czystek – właściwości wzmacniające odporność

Czystek stanowi bogate źródło przeciwutleniaczy – substancji, które wykazują działanie przeciwzapalne. Prowadzone są również badania mające na celu analizę jego zdolności do zwalczania wirusów. Podobne eksperymenty potwierdziły aseptyczne właściwości czystka w stosunku do bakterii Gram-dodatnich oraz Gram-ujemnych. Palacze chętnie wykorzystują to zioło ze względu na jego działanie oczyszczające organizm z toksyn i metali ciężkich. W medycynie ludowej roślina ta porównywana jest do czosnku, a osoby korzystające z dobrodziejstw czystka zgadzają się z wspomnianą analogią.

Jak stosować czystek

Czystek należy pić do trzech razy dziennie w postaci herbaty parzonej z jednej łyżeczki suszu (po zalaniu wrzątkiem odczekać 8-10 minut). Podczas infekcji kataralnej, w zapaleniu gardła czy zatok można także przyrządzić roztwór do płukania gardła i jamy ustnej, jak również inhalować się świeżo przyrządzonym wywarem. W aptekach dostępne są tabletki do ssania z czystkiem oraz gotowe roztwory do płukanek.

Działania uboczne czystka

Jak dotąd nie dowiedziono, by czystek wykazywał działania uboczne. Zalecany jest on nawet kobietom w ciąży, matkom karmiącym oraz kilkuletnim dzieciom z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych. Nie należy jednak przesadzać z ilością pitego wywaru, bowiem nadmiar czystka może obciążyć wątrobę.

Rokitnik

Rokitnik – właściwości wzmacniające odporność

Bogactwo witaminy C sprawia, iż rokitnik z powodzeniem może być stosowany zamiast popularnych tabletek witaminowych dostępnych w aptece. Zawiera on również mnóstwo innych witamin oraz mikroelementów, które wyrównują niedobory organizmu i przyczyniają się do wzmocnienia odporności. Znajdujące się w jego owocach antyoksydanty niwelują działanie wolnych rodników (działanie przeciwzapalne), przyczyniających się do powstawania miażdżycy oraz starzenia się komórek.

Jak stosować rokitnik

Najpopularniejszą metodą przyrządzania rokitnika jest zaparzanie jego suszonych owoców (dostępnych w aptekach i sklepach zielarskich). Tak powstały napój należy pić raz dziennie. Krzew rokitnika można z powodzeniem uprawiać w ogrodzie, a z samodzielnie zebranych owoców sporządzić sok (również dostępny w aptekach). Olej z nasion lub owoców rokitnika stosuje się zewnętrznie, na schorzenia skóry.

Działania uboczne rokitnika

Rokitnik nie powinien być stosowany przez osoby z nadciśnieniem tętniczym, chorobami trzustki i wątroby. Substancje, które zawiera, mają bowiem właściwości wzmagające przekrwienie narządów. Olej z rokitnika może powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunki i bóle brzucha.

Czarny bez

Czarny bez – właściwości wzmacniające odporność

Owoce bzu czarnego mają właściwości odtruwające organizm, oczyszczające ze zbędnych produktów przemiany materii oraz toksyn zewnątrzpochodnych. Dzięki zawartości rutyny wzmacniają ściany naczyń krwionośnych oraz zwiększają ich elastyczność, co jest niezwykle korzystne w profilaktyce infekcji. Inne substancje zawarte w owocach bzu zwiększają z kolei produkcję cytokin prozapalnych, istotnych w walce z przeziębieniem (działanie immunomodulujące). Eksperymentalnie dowiedziono także przeciwwirusowe właściwości kwiatów oraz owoców tego krzewu.

Jak stosować czarny bez

Na odporność stosuje się głównie owoce bzu czarnego, z których sporządza się soki oraz powidła. Przepis na sok jest bardzo prosty - należy gotować owoce na cukrze, następnie przelać płyn do słoików i odwrócić je do góry dnem. Tak powstały napój można pić jako dodatek do herbaty. Z owoców smażone są powidła, które jada się w sposób nieograniczony, zazwyczaj smarując nimi pieczywo. Na nawracające infekcje górnych dróg oddechowych oraz przewlekły kaszel zalecane są inhalacje naparem kwiatowym.

Działania uboczne czarnego bzu

Ze względu na działanie silnie immunomodulujące, spożywanie czarnego bzu często skutkuje nasileniem objawów alergii. Wykazano również interakcje substancji zawartych w wyciągu z czarnego bzu z morfiną (obniżenie działania przeciwbólowego) oraz pentobarbitalem (wydłużenie jego czasu działania).

Jeżówka purpurowa

Jeżówka purpurowa – właściwości wzmacniające odporność

Ziele jeżówki purpurowej charakteryzuje się właściwościami silnie immunomodulującymi (pobudzającymi układ odpornościowy). Działa także antywirusowo, przeciwgrzybicznie i przeciwbakteryjnie. Naukowo potwierdzono, iż substancje zawarte w jeżówce hamują funkcję hialuzronidazy – enzymu wydzielanego przez bakterie oraz ułatwiającego ich rozprzestrzenianie się w organizmie człowieka. Naukowcy wykazali również, że wywar z jeżówki stymuluje fagocytozę, czyli niszczenie szkodliwych dla ustroju komórek drogą wchłaniania, a następnie trawienia przez specjalne komórki układu odpornościowego – fagocyty.

Jak stosować jeżówkę purpurową?

Wywar z jeżówki wypijany 3 razy dziennie w początkowym stadium przeziębienia eliminuje chorobę. Aby przyrządzić napój, należy łyżkę wysuszonego korzenia gotować w jednej szklance wody przez 5 minut. Taką herbatę można również pić profilaktycznie w celu zwiększenia odporności – wystarczy wówczas jedna filiżanka dziennie. Nie powinno się stosować jeżówki dłużej niż 2-3 tygodnie.

Działania uboczne jeżówki purpurowej

Jeżówki nie mogą stosować osoby po przeszczepie narządu ze względu na jej silne działanie immunomodulujące, które mogłoby doprowadzić do odrzucenia przeszczepu. Jeżówka nie jest również zalecana dla diabetyków, osób chorych na gruźlicę, AIDS, choroby szpiku, schorzenia autoimmunologiczne (w tym stwardnienie rozsiane, kolagenozy) oraz dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Wywaru z jeżówki nie powinny także pić osoby z zaburzeniami pracy wątroby oraz przyjmujące leki silnie obciążające ten narząd (np. tetracyklinę, metotreksat).

Żeń-szeń

Żeń-szeń – właściwości wzmacniające odporność

Substancje zawarte w żeń-szeniu nie tylko stymulują organizm do produkcji komórek układu immunologicznego, ale też wzmacniają system nerwowy, zwiększając tym samym odporność na stres. To właśnie narażenie na długotrwałe napięcie nerwowe stanowi główną przyczynę wzrostu poziomu kortyzolu – „hormonu stresu” zwiększającego podatność na infekcje. Herbata z żeń-szenia zalecana jest w profilaktyce nowotworów oraz wspomagająco w leczeniu AIDS i gruźlicy. Korzeń żeń-szenia jest również źródłem witamin: A,C, B1, B2 oraz wielu biopierwiastków, m. in. wapnia, miedzi, cynku, potasu, magnezu i żelaza.

Jak stosować żeń-szeń?

Żeń-szeń najczęściej stosuje się w postaci herbaty, nalewki bądź po prostu żując świeży lub suszony korzeń. Zaleca się żucie 1g korzenia z dodatkiem miodu przez około 15 minut, a następnie jego połknięcie.

W celu sporządzenia herbaty połowę łyżeczki sproszkowanego korzenia należy zalać szklanką wrzątku, a następnie zaparzać przez 15 minut. Taką porcję żeń-szenia można zalewać wrzątkiem nawet trzykrotnie. Dla poprawy smaku dodaje się miód.

Nalewkę przyrządza się, zalewając 30g korzenia szklanką spirytusu, a następnie odstawiając miksturę na 4 tygodnie. Co kilka dni napój należy mieszać, a po około 2 tygodniach dodać do niego łyżkę miodu.

Działania uboczne żeń-szenia

Żeń-szeń nie powinien być stosowany przez osoby z nadciśnieniem, pacjentów w trakcie terapii sterydowej oraz dzieci, kobiety w ciąży i karmiące piersią. Kofeina może zadziałać synergistycznie z substancjami zawartymi w żeń-szeniu, powodując nadmierne pobudzenie psychoruchowe, dlatego należy uważać spożywając żeń-szeń przy diecie bogatej w herbatę, kawę oraz czekoladę.

Krwawnik pospolity

Krwawnik pospolity – właściwości wzmacniające odporność

Wyciąg z krwawnika ma działanie przeciwzapalne oraz bakteriostatyczne. Zmniejsza również przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych. Ze względu na powyższe właściwości warto przyrządzać napar z tej rośliny w stanach zapalnych gardła, jamy ustnej i dróg oddechowych. Wysoka zwartość magnezu oraz zdolność do usuwania toksyn z organizmu to cechy krwawnika przydatne w profilaktyce nawracających infekcji.

Jak stosować krwawnik pospolity?

Krwawnik stosuje się zazwyczaj w postaci naparu z kwiatów bądź liści. Aby sporządzić napar z kwiatów należy 30g baldaszka kwiatowego zalać litrem wrzątku, a następnie odstawić na 2 godziny. Zaleca się picie filiżanki napoju 3 razy dziennie. Można również zalać szklanką wrzątku 1 łyżkę kwiatów i zaparzać przez 15 min. Tak przyrządzony napar pije się również 3 razy dziennie. W celu przygotowania herbaty z liści krwawnika zaparza się przez 15 minut 1 łyżkę suszu. Na wzmocnienie odporności najodpowiedniejsza jest herbata kwiatowa.

Działania uboczne krwawnika pospolitego

Zbyt duże spożycie krwawnika może prowadzić do stanu podobnego do zatrucia organizmu. Możliwe są wówczas bóle głowy oraz uczucie odurzenia. Krwawnika nie powinny stosować dzieci poniżej 12 roku życia oraz kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Babka lancetowata i babka zwyczajna

Babka lancetowata i babka zwyczajna – właściwości wzmacniające odporność

Substancje zawarte w liściach babki mają działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, wykrztuśne, wzmacniające ścianę naczyń krwionośnych, regenerujące nabłonek, zmniejszające przekrwienie błon śluzowych. Roślina ta stosowana jest więc z powodzeniem w nieżytach górnych dróg oddechowych (głównie przebiegających z kaszlem i zalegającą wydzieliną), a także w podatności na infekcje, zwłaszcza zaleca się ją osobom narażonym na zanieczyszczenia powietrza podrażniające delikatny nabłonek dróg oddechowych (mieszkańcom dużych miast, pracownikom budowlanym etc.).

Jak stosować babkę lancetowatą i babkę zwyczajną?

Jako środek przeciwzapalny i antybakteryjny stosuje się odwar z liści babki. Łyżkę rozdrobnionych liści należy zalać 500ml wrzącej wody, a następnie parzyć pod przykryciem przez 15 minut. Taki napój można pić nawet kilka razy dziennie. Napar z nasion babki stosowany jest zwłaszcza na zaparcia. Aby go przyrządzić, należy zalać wrzątkiem nasiona w proporcji: 1 łyżka na 200ml wody, pić 1 szklankę wieczorem po ostudzeniu. Popularny jest również dostępny w aptece syrop z babki lancetowatej. Ma on działanie silnie wykrztuśne.

Działania uboczne babki lancetowatej i babki zwyczajnej

Ze względu na brak wiedzy na temat skutków ubocznych babki lancetowatej oraz babki zwyczajnej nie powinno się podawać tych ziół dzieciom, kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią. Nie należy stosować dużej ilości naparów z babki w połączeniu z lekami działającymi wykrztuśnie oraz upłynniającymi wydzielinę dróg oddechowych (np. z chlorowodorkiem ambroksolu, acetylocysteiną), gdyż zbyt rozrzedzony śluz nasila kaszel, a także może czopować drobne oskrzeliki.

Nagietek lekarski

Nagietek lekarski – właściwości wzmacniające odporność

Wyciąg z kwiatów nagietka ma działanie silnie przeciwzapalne, immunomodulujące, przeciwgrzybicze, przwciwrzęsistkowe oraz słabo bakteriostatyczne. Zmniejsza on przepuszczalność naczyń włosowatych i przeciwdziała przekrwieniu błon śluzowych. Substancje zawarte w nagietku wiążą toksyny endogenne, a także ułatwiają ich wydalanie z organizmu, co wykorzystuje się pomocniczo w terapii nowotworów. Nagietek jest także źródłem soli mineralnych (głównie soli magnezu) oraz witamin, w tym kwasu askorbinowego (witaminy C).

Jak stosować nagietek lekarski?

Popularne są zarówno maści nagietkowe, jak i herbaty, nalewki czy płukanki. W przypadku infekcji należy pić dwa razy dziennie szklankę herbaty sporządzonej z 1 łyżki płatków. Świeże płatki nagietka można dodawać również do sałatek, a suszone do ciast, ryżu oraz w sproszkowanej postaci do dżemu.

Działania uboczne nagietka lekarskiego

Jako że brak jest danych odnośnie działań ubocznych nagietka, nie zaleca się spożywania go kobietom w ciąży, karmiącym piersią oraz dzieciom poniżej 12 roku życia. Nie powinny go również stosować osoby nadwrażliwe na kwiaty z rodziny Astrowatych.

Autor: Agnieszka Doros