Zwierzęta domowe: zadziwiająca historia ich pochodzenia

Zwierzęta domowe zapewniają nam codziennie jedzenie, picie, a nawet ubranie. Pomagają nam również w pracy na polu albo po prostu dotrzymują nam towarzystwa. Ale co tak naprawdę o nich wiemy, a przede wszystkim, na temat ich pochodzenia? Kiedy je schwytano? W jaki sposób je oswojono? Okazuje się, że ich historia jest dość zaskakująca. Człowiek udomowił dużo zwierząt już wiele tysięcy lat temu, aby mieć z nich mięso, mleko oraz wełnę.

Zwierzęta te odgrywają więc podstwową rolę dla naszego konsumpycyjnego społeczeństwa. Erin Wayman przeprowadził ostatnio syntezę wiedzy zebranej na ten temat, której rezultaty przedstawił w swoim blogu goszczonym przez internetową stronę Smithonian.

Oto więc nieco bardziej szczegółowa historia naszych głównych zwierząt domowych oraz hodowlanych.

Nasi towarzysze na czterech łapach

Najstarsze kopalne ślady udomowienia psów, a w rzeczywistości szarego wilka, zostały znalezione w Belgii oraz na Syberii. Jak stwierdzili naukowcy, mogą mieć one nawet ponad 30 000 lat. Mimo to, współczesne udomowione psowate mają w ogóle nie pochodzić od tych przodków, jak stwierdza badanie genetyczne przeprowadzone w 2010 roku.

Naukowcy dowiedli, że nasze współczesne psy mają pochodzić raczej od wilków, które żyły na Środkowym Wschodzie. Pierwsze ślady hodowli psów mają mieć zaledwie kilka tysięcy lat. Dotyczą ras takich jak chow-chow, shar-pei, husky syberyjski oraz ogar afgański.

Jak uważa Erin Wayman, większość innych ras Canis lupus familiaros było hodowanych dopiero od epoki wiktoriańskiej w XIX wieku.

Natomiast, historia kocich podbojów w świecie jest raczej dobrze znana. Felis silvestris catus miał być udomowiony w pasie Żyznego Półksiężyca (pas ziem charkateryzujacy się dużą żyznością, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię aż po Mezopotamię).

Zwierzę miało zacząć odwiedzać ludzkie domostwa, aby znaleźć tam jedzenie (na przykład, myszy). Ślady jego obecności znaleziono na Cyprze, gdzie prawdopodobnie trafił wraz z człowiekiem, blisko 500 lat po udomowieniu. W Pakistanie znaleziono zęby mające ok. 4000 lat. W Egipcie kot pojawił się po raz pierwszy w reprezentacjach artystycznych już 3 600 lat temu. Następnie, handlarze zabrali go ze sobą do Grecji, a potem do Cesarstwa Rzymskiego.

Felis silvestris catus skolonizował więc Europę 2 000 lat temu, ale w tej samej epoce kot zagościł również w Azji, aż w końcu, zwierzęta te trafiły do Ameryki i Australii razem z marynarzami, kolejno 500 i 400 lat temu.

Ostatnie badanie genetyczne stwierdziło z kolei, iż koń domowy, Equus caballus po raz pierwszy miał się pojawić na zachodnich stepach Eurazji. Najstarszy dowód kopalny, ząb mający ślady typowe dla posługiwania się wodzami, ma mieć, według obliczeń, ponad 5 500 lat. Ząb ten znaleziono w Kazachstanie na łonie prehistorycznego obozu (teren o 15 hektarach powierzchni, u brzegów rzeki Iman-Burluk). Ślady mleka klaczy również zostały wykryte wewnątrz pojemników znalezionych na miejscu.

Pochodzenie naszych zwierząt hodowlanych

Nasze aktualne krowy mleczne, Bos taurus, również mają pochodzić z Żyznego Półksiężyca. Ich przodkowie byli dzikimi żubrami, oswojonymi 10 000 lat temu. Według ostatniego badania, jedynie 80 przedstawicieli tego gatunku miało dać początek wszystkim mlecznym krowom hodowanym obecnie.

Europejskie żubry wzbogaciły bogactwo genetyczne gatunku w momencie importu krów ze Środkowego Wschodu, do którego doszło o wiele później.

Zebu, bydło przystosowane do życia w klimacie tropikalnym, ma z kolei pochodzić z doliny Indusu (Indie).

Najstarsze archeologiczne dowody na udomowienie dzika, przodka świni, znaleziono na Cyprze i mają mieć one od 11 400 do 11 700 lat. Jednakże, jak podkreśla Eric Wyman, zwierzę to musiało być przewiezione na wyspę przez człowieka, który wcześniej musiał je hodować.

Pierwsze europejskie świnie miały się pojawić z rolnikami migrującymi ze Środkowego Wschodu, gdzie były hodowane już 9000 lat temu. Następnie były progresywnie zastępowane przez świnie Sus scrofa domesticus, które pochodziły z udomowienia lokalnych dzików.

Hodowla owiec Ovis aries miała swoje początki 11 000 lat temu. Celem było przede wszystkim mięso. Z wełny owiec zaczęto korzystać dopiero 5 000 lat temu.

Zwierzę to również zostało oswojone przez człowieka żyjącego w pasie Żyznego Półksiężyca. Współczesne szczepy jednakże mają pochodzić od pięciu różnych linii genetycznych, a to dowodzi, że owca była wielokrotnie udomowiana, na podstawie tego samego dzikiego przodka.

A w końcu, większość kóz hodowanych w naszych czasach, Capra hircis, ma pochodzić z dwóch odrębnych linii genetycznych, co świadczy o dwóch różnych zjawiskach udomowienia. Pierwsze zaszło na południowym wschodzie Turcji około 10 500 lat temu. 90% dzisiejszych kóz, które dają mleko, ma pochodzić właśnie z tego kraju. Natomiast, do drugiego udomowienia doszło 10 000 lat temu, w górach Zagros.