Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) odbiera wzrok

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (z ang. Age-related Macular Degeneration, AMD) dotyka przede wszystkim osoby po 40. roku życia, mieszkające w krajach uprzemysłowionych. AMD dotyczy około 150 milionów ludzi na całym świecie. Około 50% Europejczyków powyżej 65. roku życia wykazuje oznaki tej choroby.

Tylko w Polsce na AMD choruje prawie milion osób! Poziom świadomości dotyczący tej choroby jest jednak wciąż bardzo niski. Większość pacjentów nie zdaje sobie sprawy, czym jest AMD i że może być przyczyną całkowitej i nieodwracalnej utraty wzroku.

AMD jest zwyrodnieniową chorobą narządu wzroku, która powoduje uszkodzenie plamki żółtej, czyli centralnej części siatkówki. Pacjenci z AMD mają problemy z postrzeganiem obiektów znajdujących się bezpośrednio w centrum pola widzenia.

Do wczesnych objawów osłabienia ostrości wzroku związanego z AMD należy pojawienie się ciemnych plam w centrum pola widzenia lub rozmycie, czy też zniekształcenie widzianego obrazu. Następnie pojawiają się trudności w czytaniu, oglądaniu telewizji, jeździe samochodem czy rozpoznawaniu twarzy. Nie leczone zwyrodnienie plamki związane z wiekiem może doprowadzić do całkowitej ślepoty.

Rozpoznaje się dwie postaci schorzenia: suchą i mokrą (neowaskularną). Postać sucha występuje znacznie częściej i dotyczy około 90% pacjentów z AMD. Jest ona wynikiem starzenia się i zmniejszania grubości siatkówki w plamce, a także odkładania się w plamce złogów barwnikowych. Chory z uszkodzonymi komórkami nerwowymi siatkówki traci stopniowo zdolność widzenia szczegółów obrazu.

Postać mokra AMD przebiega zazwyczaj znacznie dynamiczniej. Ta odmiana schorzenia charakteryzuje się występowaniem wylewów i wysięków podsiatkówkowych, które związane są z pękaniem wrastających pod siatkówkę nowych, bardzo kruchych naczyń krwionośnych (neowaskularyzacja). Ze względu na śmierć komórek siatkówki i powstania ślepych plam w centralnym polu widzenia, dochodzi do gwałtownego osłabienia wzroku.

Zobacz również:

Jakie są przyczyny AMD?

Istnieje kilka czynników ryzyka, które mają negatywny wpływ na mechanizmy obronne oczu i tym samym zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem.

Najważniejsze z nich to: uwarunkowania rodzinne, palenie papierosów, nieodpowiednia dieta uboga w luteinę i zeaksantynę, otyłość, bezpośrednia ekspozycja na promienie słoneczne, nadciśnienie tętnicze. Osoby o bardzo jasnym kolorze tęczówek również znajdują się w grupie ryzyka. Ponadto na rozwój choroby znacznie bardziej niż mężczyźni, narażone są kobiety.

U osób palących papierosy ryzyko utraty wzroku w dojrzałym wieku jest dwukrotnie wyższe niż w przypadku osób niepalących. Palenie tytoniu powoduje powstawanie w organizmie wolnych rodników, które niszczą komórki i mogą powodować niedobór składników odżywczych w siatkówce, narażając tym samym plamkę żółtą na uszkodzenia. Ponadto dym tytoniowy niekorzystnie wpływa na ukrwienie siatkówki.

Również zła dieta może przyczynić się do rozwoju AMD. Niedobór witamin C i E, cynku oraz dwóch karotenoidów - luteiny i zeaksantyny, które są odpowiedzialne za zachowanie prawidłowej gęstości barwnika plamki, wpływa niekorzystnie na system ochronny plamki i może doprowadzić do postępującego zwyrodnienia.

Częste narażanie oczu na działanie światła słonecznego bez używania odpowiednich okularów ochronnych, także może doprowadzić do zmian w obrębie narządu wzroku i zwiększyć ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Komórki w plamce żółtej są bardzo wrażliwe na promieniowanie ultrafioletowe (UV) i światło niebieskie. Promieniowanie słoneczne wspomaga powstawanie wolnych rodników, które uszkadzają siatkówkę, dlatego może doprowadzić do nieodwracalnego osłabienia widzenia, a nawet do całkowitej utraty wzroku.

Jak się bronić?

Prowadząc odpowiedni tryb życia oraz stosując suplementy diety można skutecznie zapobiec, zwolnić tempo lub nawet zahamować rozwój zmian zwyrodnieniowych w centralnej części siatkówki.

Niezwykle istotne jest stosowanie zbilansowanej diety opartej na pokarmach pochodzenia roślinnego (źródło luteiny i zeaksantyny) oraz rybach morskich (źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) lub jej suplementacji poprzez przyjmowanie preparatów zawierających luteinę, zeaksantynę, witaminę E, witaminę C, cynk i selen. Warto zadbać o właściwą wagę ciała, rzucić palenie i ograniczyć ekspozycję na światło słoneczne.

We wczesnych stadiach choroby pacjenci mogą mylić objawy AMD z naturalnym procesem starzenia się organizmu lub z rozwojem zaćmy. Ponieważ wczesne rozpoznanie choroby ma najistotniejsze znaczenie dla zahamowania pojawiających się zmian, osoby po 40. roku życia przynajmniej raz w roku powinny wykonywać badania kontrolne w gabinecie okulistycznym.